ΠΑΓΩΜΕΝΟΣ ΩΜΟΣ
Ο ορισμός που δίνει ο αμερικανικός σύλλογος χειρουργών ώμου και αγκώνα είναι «μια κατάσταση μη ακριβούς αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται απο σημαντικό περιορισμό και της ενεργητικής αλλά και της παθητικής κίνησης του ώμου που συμβαίνει χωρίς να υπάρχει κάποια γνωστή εγγενής δυσλειτουργία του ώμου».
Ο άνθρωπος που την περιέγραψε πρώτος ήταν ο Duplay το 1872 ενώ αυτός που έδωσε το όνομα παγωμένος ώμος ήταν ο Codman το 1934. Το 1945 ο Neviaser βάσει της παθολογοανατομίας έδωσε και άλλο ένα όνομα «συμφυτική θυλακίτιδα» λόγω των στοιχείων που είχε συλλέξει κατά την διάρκεια ιστικών εξετάσεων.
Εμφανίζεται συνήθως στο 2%-5% του πληθυσμού, με μέσο όρο ηλικίας περίπου από τα 40 εώς τα 65 έτη, με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες από ότι στους άντρες. Η εμφάνιση του σε έναν ώμο αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης του κατά 5%-35% και στον άλλο ώμο μετά από μερικά χρόνια, όμως ποτέ δεν ξαναεμφανίζεται στον ίδιο ώμο.
Η αιτία ή οι αιτίες που προκαλούν την εμφάνιση του παγωμένου ώμου δεν έχουν γίνει ακόμα πλήρως κατανοητές. Όπως συνήθως με όλες τις παθήσεις χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής/πρωτοπαθής και ως δευτεροπαθής. Στην ιδιοπαθή/πρωτοπαθή μορφή συνήθως δεν υπάρχουν ευρήματα που να δικαιολογούν την εμφάνιση του. Δευτεροπαθής αιτία μπορεί να είναι λόγω χρονίων φλεγμονωδών καταστάσεων όπως θυλακίτιδα του ώμου,υπερτροφία του θύλακα, τενοντοπάθεια του πετάλου των στροφέων, επασβέστωση των τενόντων του πετάλου, τενοντοπάθεια της μακράς κεφαλής του 2κεφάλου βραχιονίου μυός, υμενίτιδα, συμφήσεις του θυλάκου με την κεφαλή του βραχιονίου, συμφήσεις του κορακοβραχιονίου συνδέσμου, παλαιότερο κάταγμα, χ/θ. Επίσης, μπορεί να οφείλονται, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στο σακχαρώδη διαβήτη (περίπου μέχρι και το 40% των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη θα εμφανίσουν παγωμένο ώμο), στη μη φυσιολογική λειτουργειά του θυρεοειδούς αδένα, στο σύνδρομο Dupuytren, σε νευρολογικές διαταραχές (εγκεφαλικό, πάρκινσον), σε ενδοκρινολογικές διαταραχές, στην κακή στάση του σώματος, σε εργασιακούς παράγοντες, (σε ανεπάρκεια ACTH, σε υπερλιπιδαιμία, σε ασθενείς που παίρνουν αναστολείς της μεταλλοπρωτεϊνάσης και πρωτεάσης, αντιρετροϊκά, στο εμβόλιο της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου, επίσης τα αντιγόνα του Β27 λευκοκυττάρου έχουν μελετηθεί για το αν υπάρχει γενετική προδιάθεση).
Όποια πάντως να είναι η αιτία που το προκαλεί η καλή λήψη ιστορικού και η κλινική εικόνα του αθενούς (δλδ απότομη έναρξη του πόνου, πόνος το βράδυ, και σταδιακή μείωση της κίνησης του ώμου, κυρίως της έξω στροφής και απαγωγής) είναι αυτά τα στοιχεία που θα μας οδηγήσουν στην διάγνωση, αφού οι απεικονιστικές μέθοδοι δυστυχώς δε μας δίνουν επαρκή στοιχεία για την διάγνωση.
Πολλοί ερευνητές αναφέρουν ότι ο παγωμένος ώμος χωρίζεται σε 3 φάσεις : η 1η φάση είναι η επώδυνη περίοδος που μπορεί να διαρκέσει από 2-8 μήνες, η 2η φάση ονομάζεται περίοδος δυσκαμψίας και μπορεί να διαρκέσει από 4-12 μήνες και η 3η φάση είναι η φάση της ανάρρωσης που μπορεί να διαρκέσει από 5-26 μήνες ή και παραπάνω. Τα τελευταία δεδομένα όμως αμφισβητούν αυτά τα στάδια και συγκεκριμένα την πρόοδο από την δύσκαμπτη φάση στη φάση ανάρρωσης, χωρίς θεραπεία. Το εύρος της κίνησης όχι μόνο δε βελτιώνεται αλλά προσαρμόζεται στο λειτουργικό εύρος της κίνησης χωρίς να επέρχεται πλήρης ίαση.
Οι φυσικοθεραπευτικές τεχνικές μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του παγωμένου ώμου ως προς τον πόνο, την τροχιά της κίνησης και τη λειτουργικότητα-ποιότητα ζωής.
Η αποτελεσματικότητα των ειδικών τεχνικών κινητοποίησης (χειροπρακτική, οστεοπαθητική, manual therapy) για την αντιμετώπιση του παγωμένου ώμου είναι αδιαμφισβήτητη.
Η εφαρμογή ειδικών τεχνικών κινητοποίησης και ειδικότερα μια εντοπισμένη κινητοποίηση σε συνδυασμό με τις κλασικές μορφές φυσικοθεραπείας (μάλαξη,TENS, θερμοθεραπεία) έχουν ιδιαιτέρως καλά αποτελέσματα.
Η προσθήκη πρωτοκόλλου ενδυνάμωσης των μυών του στροφικού πετάλου, βελτιώνει το πόνο, τη λειτουργικότητα, και το εύρος κίνησης καθώς και τη δύναμη όλων των μυικών ομάδων. Πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας ισχυρίζεται πως η θεραπευτική άσκηση, ως επιπρόσθετη όμως παρέμβαση, έχει ισχυρές ενδείξεις στην μείωση του πόνου, στην βελτίωση του εύρους κίνησης και στην λειτουργικότητα του ώμου σε ασθενείς με παγωμένο ώμο στο 2ο και 3ο στάδιο της πάθησης.
Για την αντιμετώπιση του παγωμένου ώμου δεν υπάρχει δυστυχώς κάποια μοναδική «μαγική θεραπεία» παρά συνδυασμός τεχνικών καθως και καλή συνεργασία των κατάλληλων ειδικοτήτων που ασχολούνται για την αντιμετώπιση του, για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα.
Εικόνα 1: Manual therapy
Εικόνα 2: Ασκήσεις επανάκτησης εύρους τροχιάς
REFERENCES
Çelik D, Kaya Mutlu E. Does adding mobilization to stretching improve outcomes for people with frozen shoulder? A randomized controlled clinical trial. Clin Rehabil. 2016 Aug;30(8):786-94.
Doner G, Guven Z, Atalay A, Celiker R. Evalution of Mulligan's technique for adhesive capsulitis of the shoulder. J Rehabil Med.2013 Jan;45(1):87-91.
Johnson AJ, Godges JJ, Zimmerman GJ, Ounanian LL. The effect of anterior versus posterior glide joint mobilization on external rotation range of motion in patients with shoulder adhesive capsulitis. J Orthop Sports Phys Ther. 2007 Mar;37(3):88-99.
Park SW, Lee HS, Kim JH. The effectiveness of intensive mobilization techniques combined with capsular distension for adhesive capsulitis of the shoulder. J Phys Ther Sci. 2014 Nov;26(11):1767-70.
Yang JL, Jan MH, Chang CW, Lin JJ. Effectiveness of the end-range mobilization and scapular mobilization approach in a subgroup of subjects with frozen shoulder syndrome: a randomized control trial. Man Ther. 2012 Feb;17(1):47-52.
Reeves B. The natural history of the frozen shoulder syndrome. Scand J Rheumatol. 1975;4(4):193-6.
Grey, RG 1978, ‘Brief note. The natural history of “idiopathic” frozen shoulder’, J Bone Joint Surg Am, vol. 60-A, p 564.
Sarah Russell, MSc, MCSP, Arpit Jariwala, MChOrth, FRCS(Tr&Orth),Robert Conlon, BSc, MCSP, James Selfe, PhD, Jim Richards, PhD, Michael Walton, MSc, FRCS(Tr&Orth). A blinded, randomized, controlled trial assessing conservative management strategies for frozen shoulder. J Shoulder Elbow Surg. 2014 Apr;23(4):500-7. doi: 10.1016/j.jse.2013.12.026
Pallavi Rawat MPT, Charu Eapen MPT, PhD, Kulathuran Pillai Seema MPT. Effect of rotator cuff strengthening as an adjunct to standard care in subjects with adhesive capsulitis: A randomized controlled trial. J Hand Ther. 2017 Jul – Sep;30(3):235-241.e8. doi: 10.1016/j.jht.2016.10.007. Epub 2016 Nov 21.
Jain, Tarang K. Sharma, Neena K. The effectiveness of physiotherapeutic interventions in treatment of frozen shoulder/adhesive capsulitis : A systematic review. J Back Musculoskelet Rehabil. 2014;27(3):247-73. doi: 10.3233/BMR-130443.
